Holender w Polsce

Dom Spotkań z Historią regularnie zabiera nas w nostalgiczne podróże w przeszłość Polski oglądanej oczami – i utrwalanej aparatami – przybyszów z zagranicy. Po wystawach Amerykanów Juliena Bryana i Henry’ego N. Cobba oraz Brytyjczyka Geralda Howsona teraz możemy oglądać zdjęcia Holendra Willema van de Polla. Pomysł DSH, żeby szukać obrazów polskiej przeszłości poza granicami naszego kraju, jest bardzo obiecujący. Daje szansę (więcej…)

Spojrzenia z Auschwitz

Sześćdziesiąt dziewięć lat temu wyzwolony został niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau. 27 stycznia 2014 r. na jego dawnym terenie odbyły się uroczystości rocznicowe. Z tej okazji dyrektor Muzeum Auschwitz Piotr Cywiński wygłosił świetne przemówienie, opublikowane następnie pod tytułem Spojrzenia na stronie internetowej tej instytucji.

Spośród wielu zawartych w nim wątków jeden jest szczególny. Piotr Cywiński zaczął wypowiedź od odwołania się do fotografii, a (więcej…)

Pamięć i fotografia w „Pamięci i Sprawiedliwości”

Najnowszy numer „Pamięci i Sprawiedliwości” (2 (22)/2013 r.) poświęcony jest pamięci społecznej i polityce historycznej. Wśród siedmiu tekstów bloku głównego poruszających tę tematykę znalazł się także mój artykuł „Lieux de mémoire”, ikony, fotografie. Wpływ obrazów fotograficznych na pamięć zbiorową w Polsce. Rekonesans.

Rola fotografii w procesie kształtowania pamięci zbiorowej Polaków pozostaje słabo rozpoznana. Brak szczegółowych studiów nad tym zagadnieniem, a dostępne badania (więcej…)

Jazz i fotografia. „But Beautiful” Geoffa Dyera.

Jednak piękne. Książka o jazzie (But Beautifull. A Book About Jazz) – właściwie tytuł mówi wszystko. Bohaterami tomu Geoffa Dyera z 1991 roku są Duke Ellington, Harry Carney, Lester Young, Thelonious Monk, Bud Powell, Charles Mingus, Ben Webster, Chet Baker, Art Pepper, ich życie i sztuka – a właściwie jej istota. Dyer wychodzi od faktów, ale wykracza poza nie. W jego (więcej…)

Album o zimnej wojnie

Imponujący tom – 30 cm wysokości, 24 szerokości, prawie 4 grubości; kilkaset fotografii na 264 stronach; 140 wydarzeń z okresu 48 lat, od konferencji Wielkiej Trójki w Teheranie w 1943 r. do rozpadu Związku Radzieckiego w 1991 r. Autorzy, Paweł Sasanka i Sławomir Stępień, podjęli się ambitnego zadania – postanowili opowiedzieć skomplikowaną historię powojennej konfrontacji dwóch bloków politycznych od jej początków (więcej…)

Fotograf z Auschwitz

Wilhelm Brasse stał się ostatnio znany. Właśnie ukazało się albumowe wydawnictwo Fotograf z Auschwitz, wcześniej był film dokumentalny Ireneusza Dobrowolskiego Portrecista z 2005 roku, książka i płyta DVD z filmem Wilhelm Brasse. Fotograf 3444. Auschwitz 1940-1945 z 2011 roku (wydane w trzech wersjach językowych: polskiej, angielskiej i niemieckiej) oraz prezentacja wideo Fotografować piekło (zobacz tutaj), przygotowana w 2008 roku przez Narodowe (więcej…)

Chwilo trwaj! – „The Ongoing Moment” Geoffa Dyera

Geoff Dyer na początku swojej książki o fotografii umieścił wyznania, które intrygują, a nawet budzą niedowierzanie, ale jednocześnie każą kibicować jego pisarskiemu przedsięwzięciu. Stwierdził mianowicie, że nie jest fotografem, przy czym chodzi nie o to, że nie jest profesjonalnym fotografem – on w ogóle nie robi zdjęć, nie ma nawet aparatu. Zdradził także, że jednym z zadań, jakie sobie postawił, było (więcej…)

Oczy i dłonie

                                                                                                                                         Ale wielka jest uprzejmość niewidomych,
                                                                                                                                         wielka wyrozumiałość i wspaniałomyślność.
                                                                                                                                         Słuchają, uśmiechają się i klaszczą.

W. Szymborska Uprzejmość niewidomych

Twarze, a zwłaszcza oczy dzieci uwiecznionych na powyżej zamieszczonej fotografii mówią, że nie widzą. Krótki napis na odwrocie zdjęcia podaje czas i miejsce: „Lwów, dn. 14 czerwca 1936 r.”. Nic więcej nie wiadomo na pewno.

We Lwowie w okresie międzywojennym funkcjonował Zakład Ciemnych znajdujący się pod nadzorem (więcej…)

Czarny wrzesień 1939

Wrzesień w Polsce to w świadomości zbiorowej ciągle miesiąc, w którym wybuchła II wojna światowa. Zbitka słowna „polski wrzesień” kojarzy się jednoznacznie; „kampania wrześniowa” również – w każdym wypadku chodzi o wojnę obronną 1939 r. Warto zwrócić uwagę na wizualne odpowiedniki tych terminów. W polskiej kulturze funkcjonuje kilka fotografii o statusie ikonicznym, które symbolizują napaść Niemiec na Polskę i wybuch II (więcej…)

15 sierpnia – Pocałunek na koniec wojny

Czy na fotografii można pokazać koniec II wojny światowej? Pierwszą trudnością jest samo ustalenie, kiedy to właściwie było. Wprawdzie chronologię można odtworzyć bez problemów, ale wybór konkretnej daty nie jest oczywisty. Od dwudziestu lat dla Polaków wojna skończyła się 8 maja 1945 r., w dniu, w którym Niemcy podpisały w Berlinie akt kapitulacji. W PRL oficjalnie był to 9 maja, bowiem (więcej…)