Raport Stroopa – fakty i domysły

10 czerwca 2018 | Tomasz Stempowski

 

Raport Stroopa jest jednym z najbardziej znanych dokumentów na temat zagłady Żydów w czasie II wojny światowej. Był kilkakrotnie publikowany w całości i we fragmentach, zarówno w Polsce, jak i zagranicą. Jedno ze znajdujących się w nim zdjęć: przedstawiające grupę Żydów — a wśród nich chłopca z podniesionymi rękami – wyprowadzanych z kamienicy pod strażą esesmanów, stało się wizualnym symbolem holokaustu: (więcej…)

Helmy Spethmann – fotografka warszawskiego getta

29 kwietnia 2015 | Tomasz Stempowski

 

Większość fotografii warszawskiego getta została zrobiona przez niemieckich żołnierzy lub policjantów, bądź to służbowo – do oficjalnych raportów lub dla celów propagandowych – bądź jako prywatna pamiątka. Tylko oni mogli wejść do zamkniętej dzielnicy żydowskiej z aparatem fotograficznym. Niewiele jest wyjątków od tej reguły.

Trochę zdjęć zrobił w 1942 roku szofer szwajcarskiej misji lekarskiej Franz Blättler, który część z nich opublikował w wydanej (więcej…)

Spojrzenia z Auschwitz

29 stycznia 2014 | Tomasz Stempowski

 

Sześćdziesiąt dziewięć lat temu wyzwolony został niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau. 27 stycznia 2014 r. na jego dawnym terenie odbyły się uroczystości rocznicowe. Z tej okazji dyrektor Muzeum Auschwitz Piotr Cywiński wygłosił świetne przemówienie, opublikowane następnie pod tytułem Spojrzenia na stronie internetowej tej instytucji.

Spośród wielu zawartych w nim wątków jeden jest szczególny. Piotr Cywiński zaczął wypowiedź od odwołania się do fotografii, a (więcej…)

Zdjęcia z powstania w getcie

19 kwietnia 2013 | Tomasz Stempowski

 

Siedemdziesiąt lat temu, 19 kwietnia 1943 r., wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Jednym z elementów kształtujących współczesną pamięć o tym wydarzeniu są fotografie. Jest ich niewiele. Zdecydowana większość została zrobiona przez Niemców, kilka przez Polaków. Walczący Żydzi prawdopodobnie nie zrobili żadnych zdjęć. Zachowana dokumentacja wizualna jest więc dalece niepełna. Oddaje przede wszystkim spojrzenie sprawców, pobieżnie świadków, a brak w niej perspektywy (więcej…)

Chim i Vishniac w ICP

21 marca 2013 | Tomasz Stempowski

 

Międzynarodowe Centrum Fotografii w Nowym Jorku (International Center of Photography – ICP) pokazuje do 5 maja dwie wystawy prezentujące dorobek fotografów, w których życiu i twórczości obecne są wątki polskie. Pierwsza to We Went Back Photographs from Europe 1933-1956 By Chim [Wróciliśmy. Fotografie Chima z Europy 1933-1956], druga: Roman Vishniac Rediscovered [Roman Vishniac odkryty na nowo].

Chim to pseudonim Davida Seymoura, czyli Dawida (więcej…)

„Fotograficzna dokumentacja Zagłady”– druga część wykładu Jacka Leociaka

26 lutego 2013 | Tomasz Stempowski

 

Prof. dr hab. Jacek Leociak w wykładzie Fotograficzna dokumentacja Zagłady – zdjęcia wykonywane oficjalnie i nieoficjalnie przez Niemców: perspektywa ofiar kontynuował wątki rozpoczęte przed miesiącem. Wcześniej opowiadał o zdjęciach robionych z perspektywy sprawców, teraz skupił się na ofiarach i świadkach.

Rozpoczął od opowieści o fotografach łódzkiego getta: Mendlu Grossmanie i Henryku Rossie. Obaj pracowali dla działu statystycznego, gdzie przede wszystkim robili zdjęcia (więcej…)

„Podludzie, bandyci, bestie”. Obraz Polaków i Żydów na niemieckich fotografiach okresu okupacji

1 grudnia 2012 | Tomasz Stempowski

 

1 września 1939 granicę Polski przekroczyły wojska niemieckie uzbrojone w czołgi, samoloty i… aparaty fotograficzne. Ta nowa nietypowa broń znalazła się na froncie zarówno na skutek odgórnych rozkazów naczelnego dowództwa Wehrmachtu, jak i z inicjatywy zwykłych żołnierzy. Oczywiście nie po raz pierwszy fotografowie pojawili się na polu bitwy. Byli na nim już w 1854 roku w czasie wojny krymskiej. Jednak podczas (więcej…)