Tomasz Stempowski | On 04, grudzień 2012

 

W Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki w Warszawie od 12 listopada 2012 r. do 20 grudnia 2012 r. prezentowana jest wystawa „Poznańska opozycja demokratyczna w obiektywie Jana Kołodziejskiego”. Ekspozycja jest wspólnym przedsięwzięciem Wielkopolskiego Muzeum Walk Niepodległościowych oraz oddziału IPN w Poznaniu. Zebrano na niej zdjęcia dokumentujące wydarzenia stanu wojennego. Autorami wystawy są Jan Kołodziejski i Barbara Fabiańska, za aranżację plastyczną odpowiada Wawrzyniec Kozicki.

Jan Kołodziejski jest poznańskim fotografem dokumentalistą. W 1980 r. wstąpił do Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego. Zaangażował się w działalność opozycji w Poznaniu. Był drukarzem „Solidarności” i współtwórcą wydawanych w podziemiu pism: „Solidarni”, „Biuletyn Wojenny”, „Okno”, „Lech”, „Wiraże” i „Tygodnik Mazowsze”, a także Poznańskiej Agencji Fotograficznej „Solidarność”.

Zdjęcia wybrane do prezentacji pokazują w większości demonstracje i protesty masowe oraz takie przejawy oporu społecznego jak napisy na murach. Pod względem wizualnym materiał jest dość jednorodny. Fotografie zostały w większości wypadków rozmieszczone na czarnych planszach w trzech kolumnach i czterech rządach. Wszystkie kadry mają orientację horyzontalną. Na jednej planszy znajduje się zatem 12 kadrów, wskutek czego nie są one zbyt duże. Ponieważ w większości pokazują sceny zbiorowe, szczegółom można przyjrzeć się tylko z bliska. Takie rozwiązanie sprawia wrażenie monotonii. Bardziej interesujące ujęcia giną wśród równo rozmieszczonych obrazów.

Być może taką koncepcję plastyczną wybrano, żeby podkreślić równą wagę wszystkich sfotografowanych wydarzeń i ich uczestników. W niektórych wypadkach pozwala ona na budowanie z kilku ujęć minisekwencji opowiadających przebieg wydarzeń. Pojawia się jednak podejrzenie, że autorom trudno było zrezygnować z niektórych zdjęć i po prostu chcieli pokazać ich jak najwięcej. Niestety duża liczba regularnie rozmieszczonych obrazów utrudnia oglądanie wystawy. Wzrok przebiega po kolejnych kadrach i podpisach, nie napotyka żadnego ujęcia, które zostałoby wyróżnione i mogło stać się punktem odniesienia dla lektury.

Wśród fotografii Kołodziejskiego są takie, które mają siłę i ciekawie pokazują historię. Warto byłoby je wyeksponować, tak by miały szansę zostać zauważone i zapisać się w pamięci widzów.

Przy okazji wystawy opublikowany został wspólnymi siłami Wielkopolskiego Muzeum Walk Niepodległościowych oraz Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu album „Poznańska opozycja demokratyczna 1981–1989 w obiektywie Jana Kołodziejskiego”, w którym zreprodukowano blisko 800 fotografii.

 

autor: Tomasz Stempowski