Raport Stroopa – fakty i domysły

Raport Stroopa jest jednym z najbardziej znanych dokumentów na temat zagłady Żydów w czasie II wojny światowej. Był kilkakrotnie publikowany w całości i we fragmentach, zarówno w Polsce, jak i zagranicą. Jedno ze znajdujących się w nim zdjęć: przedstawiające grupę Żydów — a wśród nich chłopca z podniesionymi rękami – wyprowadzanych z kamienicy pod strażą esesmanów, stało się wizualnym symbolem holokaustu: (więcej…)

Bezlitosne fotografie: głód w Rosji w latach 1921-1923

W latach 1921-1923 głód dotknął 25 mln mieszkańców Sowieckiej Rosji, doprowadzając do śmierci około 5 mln z nich. Rozmiar tragedii zmusił bolszewików do szukania pomocy za granicą i wpuszczenia setek obcokrajowców. Dzięki temu Zachód po raz pierwszy od rewolucji zyskał dogodną możliwość przyjrzenia się Sowietom. Bolszewicy natomiast zyskali okazję przełamania izolacji politycznej, do czego starali się wykorzystać humanitarne zaangażowanie zagranicy. Co (więcej…)

Slightly Out of Truth

Opowieść fotoedytora magazynu LIFE Johna G. Morrisa o czterech zniszczonych przy wywoływaniu negatywach Roberta Capy z lądowania w D-Day na Omaha Beach w Normandii, z których przetrwało tylko 11 klatek, to bajka. Ale bardzo ładna i zapewne dlatego powtarzana do dziś. Przez lata nikt jej nie kwestionował. Nie było powodu: Capa był świetnym fotografem, zdjęcia z lądowania porażały ekspresją, Morris uchodził (więcej…)

Spojrzenia z Auschwitz

Sześćdziesiąt dziewięć lat temu wyzwolony został niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau. 27 stycznia 2014 r. na jego dawnym terenie odbyły się uroczystości rocznicowe. Z tej okazji dyrektor Muzeum Auschwitz Piotr Cywiński wygłosił świetne przemówienie, opublikowane następnie pod tytułem Spojrzenia na stronie internetowej tej instytucji.

Spośród wielu zawartych w nim wątków jeden jest szczególny. Piotr Cywiński zaczął wypowiedź od odwołania się do fotografii, a (więcej…)

15 sierpnia – Pocałunek na koniec wojny

Czy na fotografii można pokazać koniec II wojny światowej? Pierwszą trudnością jest samo ustalenie, kiedy to właściwie było. Wprawdzie chronologię można odtworzyć bez problemów, ale wybór konkretnej daty nie jest oczywisty. Od dwudziestu lat dla Polaków wojna skończyła się 8 maja 1945 r., w dniu, w którym Niemcy podpisały w Berlinie akt kapitulacji. W PRL oficjalnie był to 9 maja, bowiem (więcej…)

Zdjęcia z powstania w getcie

Siedemdziesiąt lat temu, 19 kwietnia 1943 r., wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Jednym z elementów kształtujących współczesną pamięć o tym wydarzeniu są fotografie. Jest ich niewiele. Zdecydowana większość została zrobiona przez Niemców, kilka przez Polaków. Walczący Żydzi prawdopodobnie nie zrobili żadnych zdjęć. Zachowana dokumentacja wizualna jest więc dalece niepełna. Oddaje przede wszystkim spojrzenie sprawców, pobieżnie świadków, a brak w niej perspektywy (więcej…)

Ikony września

Są wydarzenia, które trwają w świadomości społecznej w postaci obrazów. Wojna domowa w Hiszpanii to upadający żołnierz ze zdjęcia Roberta Capy. Koniec drugiej wojny światowej to zatknięcie sowieckiego sztandaru na Reichstagu, uwiecznione przez Jewgienija Chałdeja. Wojnę amerykańsko-japońską symbolizują marines ze sztandarem na Iwō-jimie z fotografii Joe Rosenthala. Wojna wietnamska kojarzy się od razu z poparzoną napalmem dziewięcioletnią Kim Phuc ze zdjęcia (więcej…)

„Podludzie, bandyci, bestie”. Obraz Polaków i Żydów na niemieckich fotografiach okresu okupacji

1 września 1939 granicę Polski przekroczyły wojska niemieckie uzbrojone w czołgi, samoloty i… aparaty fotograficzne. Ta nowa nietypowa broń znalazła się na froncie zarówno na skutek odgórnych rozkazów naczelnego dowództwa Wehrmachtu, jak i z inicjatywy zwykłych żołnierzy. Oczywiście nie po raz pierwszy fotografowie pojawili się na polu bitwy. Byli na nim już w 1854 roku w czasie wojny krymskiej. Jednak podczas (więcej…)