Tomasz Stempowski | On 22, styczeń 2013

 

Od 3 stycznia do 8 lutego 2013 r. w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia” w Warszawie prezentowana jest polsko-angielska wystawa „Sonderlaboratorium SS. Zamojszczyzna »pierwszy obszar osiedleńczy« w Generalnym Gubernatorstwie”. Niemiecka akcja wysiedleńczo-osadnicza na Zamojszczyźnie była jednym z najtragiczniejszych wydarzeń II wojny światowej. Panele wystawy opowiadają nie tylko o represyjnych działaniach i zbrodniach Niemców, ale także o pomocy dla wysiedlanej ludności Zamojszczyzny, cywilnym i zbrojnym oporze organizowanym przez polskie podziemie, losie niemieckich osadników oraz powojennych działaniach zmierzających do osądzenia zbrodni niemieckich.

 

Wystawa jest bardzo skromna. To po prostu trzydzieści dwa banery rozpięte na metalowych stelażach zestawionych w cztery czworokąty. Każda ściana czworokąta składa się z dwóch planszy ustawionych jedna nad drugą. Plansze skomponowano w ten sposób, że na tle powiększonej przebarwionej w brązy fotografii rozmieszczono tekst i mniejsze reprodukcje zdjęć bądź dokumentów. Wskutek tego powstało coś w rodzaju kolaży. Taka kompozycja bardzo przypomina graficzne rozwiązania stosowane w popularnych cyklicznych wydawnictwach edukacyjnych czy prasie kolorowej. Wskutek tego fotografie jakby tracą swój dokumentalny charakter i zamieniają się w graficzny ornament. To wrażenie pogłębia dodatkowo brak informacji o pochodzeniu, autorze, miejscu i dacie zrobienia fotografii. Zdjęcia są tu tylko tworzywem do skomponowania graficznych narracji. Wystawa historyczna powinna okazywać więcej szacunku dokumentom.

 

autor: Tomasz Stempowski