Tomasz Stempowski | On 28, listopad 2012

13 listopada 2012 r. w Warszawie zmarł wybitny polski fotograf dokumentalista Erazm Ciołek. Znany jest przede wszystkim ze zdjęć z lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku, dokumentujących historię „Solidarności” i stanu wojennego. Bywa nawet nazywany fotografem „Solidarności”. Robił zdjęcia w czasie strajków w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r., dokumentował wydarzenia z życia związku, wystawy niezależnej sztuki i spotkania z twórcami, wizyty papieża Jana Pawła II, spotkania Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie i kampanię wyborczą w 1989 r. Wraz z Jarosławem Goliszewskim był autorem serii zdjęć Lecha Wałęsy z kandydatami do sejmu kontraktowego, które posłużyły jako ich plakaty wyborcze. Wielokrotnie portretował księdza Jerzego Popiełuszkę.

Erazm Ciołek miał dar wydobywania z dokumentalnych kadrów symbolicznych treści. Dzięki temu są one czymś więcej niż tylko świadectwem historycznej chwili. Kilka obrazów, które uchwycił obiektywem swojego aparatu, stało się fotograficznymi ikonami. Jedna z nich jest bardzo szczególna. To portret ks. Jerzego Popiełuszki. Po śmierci duchownego stał się on powszechnie znany. Można go było zobaczyć na demonstracjach opozycji i w podziemnej prasie. Jest jedną z niewielu fotografii, w odniesieniu do których termin „ikona” to coś więcej niż tylko metafora.

Fotografie Erazma Ciołka były wielokrotnie publikowane w prasie i książkach oraz eksponowane na wystawach. Drukiem ukazało się kilka albumów jego zdjęć. W 1981 r. opublikował tom Stop, kontrola, zwierający kolekcję fotografii ze strajku w Stoczni Gdańskiej. Później ukazały się m.in.: Polska. Sierpień 1980 – sierpień 1989 (Editions Spotkania, Warszawa 1990), Kuba Fidela Castro (Rytm, Warszawa 2007), Solidarność. Sierpień 1980 – sierpień 1989 (IPN, Warszawa 2010).

Po śmierci większe teksty poświecili mu „Rzeczpospolita” (14.11.2012 r.)„Tygodnik Solidarność” (nr 48, 2012 r.), „Gazeta Polska” (nr 47, 2012 r.), „Polityka” (nr 47, 2012 r.). Był powszechnie szanowany i lubiany. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w trzecim dniu 27. posiedzenia 23 listopada 2012 r. uczcił fotografa minutą ciszy. Marszałek Sejmu zwróciła się do posłów słowami:

Szanowne Panie Posłanki! Szanowni Panowie Posłowie! Dziś żegnamy wybitnego artystę fotografika Erazma Ciołka. Jego fotograficzne reportaże obiegły świat. W kadrze utrwalał najważniejsze wydarzenia, które zapisały się w naszej historii, a dzięki niemu również w naszej pamięci. Ten charyzmatyczny artysta pozostanie uosobieniem myśli wolnej i niezależnej, obrońcą wolności. Uczcijmy jego pamięć chwilą ciszy.

autor: Tomasz Stempowski